155 lat temu wybuchło powstanie styczniowe – kolejne z polskich powstań narodowych doby porozbiorowej.

W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy wydał manifest, w którym wezwał  naród do powstania przeciwko Rosji. Rozpoczęło się ono w Królestwie Polskim, a stopniowo swoim zasięgiem objęło także Litwę, Białoruś i część Ukrainy. Było największym i najdłużej trwającym polskim powstaniem narodowym. Stoczono ok.1200 bitew i potyczek.  

Powstanie styczniowe uzyskało pomoc Polaków ze wszystkich zaborów i z emigracji. Spotkało się z ogromnym poparciem międzynarodowej opinii publicznej. W oddziałach powstańczych walczyli: Rosjanie, Ukraińcy, Węgrzy, Włosi, Francuzi, Niemcy oraz Anglicy, Czesi, Słowacy, Serbowie, Austriacy, Szwajcarzy i przedstawiciele krajów skandynawskich.

Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zginęło w walkach, blisko 1000 zostało straconych, 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok.10 tys. wyemigrowało. 
Powstanie styczniowe, pomimo klęski, wywarło wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń Polaków, pozostawiło także trwały ślad w polskiej literaturze i sztuce.

Pierwsze obchody rocznicy wybuchu powstania styczniowego odbyły się już w 1913 r., na terenie zaboru austriackiego. Najbardziej okazale obchody rocznicowe przebiegały we Lwowie. Tu zorganizowano największą jak dotąd wystawę pn. „Wystawa pamiątek”. Zgromadzono na niej ponad dziesięć tysięcy różnych eksponatów związanych z tym wydarzeniem w tym: obrazów, rzeźb i dokumentów.

Dzięki wielkiej lwowskiej wystawie powstał album pt. „Rok 1863 w malarstwie polskiem”, który zawiera 63 reprodukcje, wybrane przez ówczesnego prezydenta miasta Lwów – Tadeusza Rutowskiego. Album został wydany w 1917 roku we Lwowie i w Warszawie, w 50. rocznicę śmierci Artura Grottgera – malarza powstania styczniowego.

Publikacja ta, znajdująca się w muzealnej bibliotece, jest jedną z wielu pamiątek związanych z powstaniem styczniowym, jakie można zobaczyć w zbiorach naszego muzeum. 
Na wystawie „Dzieje oręża polskiego” prezentujemy repliki umundurowania powstańców styczniowych, w tym ubiór członka żuawów śmierci – polskiego oddziału wojskowego powstania styczniowego, sformowanego w lutym 1863 roku z ochotników,  przez oficera francuskiego Franciszka  Maksymiliana Rochebrune'a. Ponadto w zbiorach muzeum znajduje się replika czapki i oryginalny mundur weterana powstania styczniowego z okresu międzywojennego.

Zwiedzający mogą także zobaczyć kajdany, w które zakuwano powstańców, broń z okresu powstania m.in. 12,7 mm kapiszonowy rewolwer syst. Adams, który to używany był przez powstańca – Szymona Jarosza z Biskupic, oraz liczne przykłady czarnej biżuterii (krzyżyki, obrączki, pierścionki, bransolety), która w okresie poprzedzającym powstanie była noszona jako biżuteria patriotyczna, zaś po upadku powstania była zakładana na znak żałoby narodowej.

 Wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszych oddziałów!