Rezerwacja grup tel. 94 352 12 88
AKTUALNOŚCI

Orły Polskiego Państwa Podziemnego

Autorem wystawy pt. "Orły Polskiego Państwa Podziemnego" jest kpt. ż. w. Tomasz Gliński. Wystawa przedstawia różnorodność orłów noszonych przez polskich żołnierzy, administracji i innych organizacji w okresie konspiracji. Zbiór prywatny p. Tomasza Glińskiego obejmuje blisko 4 tysiące różnorakich wzorów polskich orłów i jest jednym z największych zbiorów tej tematyki na świecie. W Muzeum Oręża Polskiego zostanie zaprezentowane około 120 szt., z czego 95 % stanowią oryginały. Część z wystawionych orłów jest przypisana do konkretnych oddziałów a niektóre przygotowane były specjalnie na Akcję "Burza" czy Powstanie Warszawskie.

Tomasz Gliński ukończył studia inżynierskie w Wyższej Szkole Morskiej w Szczecinie na Kierunku Nawigacyjnym o specjalności Transport Morski. Od 1996 r. pływa na statkach marynarki handlowej, uzyskując Dyplom Kapitana Żeglugi Wielkiej. Przez prawie 30 lat mieszkaniec Gryfina, obecnie mieszka w Szczecinie. Należy do Koła Żołnierzy 12 Pułku Ułanów Podolskich, Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Związku Sybiraków (jako wnuk Sybiraka) oraz Szczecińskiego Klubu Kolekcjonerów. Został uhonorowany m.in.: srebrnym medalem "Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej", medalem "Pro Patria", odznaką honorową "Odznaka pamiątkowa 12 Pułku Ułanów Podolskich", medalem pamiątkowym "200-lecia Ułanów Podolskich", srebrnym medalem Związku Piłsudczyków RP, odznaką Gryfa Zachodniopomorskiego.

Wystawa prezentowana będzie w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu jako pierwszy z elementów obchodów 80-tej rocznicy rozpoczęcia Akcji "Burza" oraz 80-tej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Całość prezentowana będzie w holu głównym Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu przy ul. ppor. Emilii Gierczak 5a w dniach 15.07.2024 - 23.08.2024.

Głównym celem Akcji "Burza" było samodzielne wyzwolenie okupowanych przez Niemców miejscowości przez jednostki Armii Krajowej i występowanie wobec nadciągającej Armii Czerwonej w roli gospodarza, kulminacją operacji było Powstanie Warszawskie.

Akcja „Burza” – najważniejsze fakty:

  • Akcja „Burza” to operacja wojskowa Armii Krajowej, trwająca od stycznia 1944 r. do stycznia 1945 r.
  • Pomimo, że akcja "Burza" wymierzona była w wojska niemieckie, to w rzeczywistości miała przede wszystkim na celu uświadomienie Sowietom, że na terenach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej jedyną legalną władzą pozostaje Rząd RP na uchodźstwie
  • „Akcja Burza” miała wykorzystać krótki czas pomiędzy odwrotem Niemców a nadejściem Sowietów, by odzyskać kontrolę nad terytoriami polskimi, bezprawnie anektowanymi przez ZSRS 17 września 1939 r.
  • 20 listopada 1943 r. dowódca Armii Krajowej gen. Tadeusz Bór-Komorowski, tuż przed konferencją Wielkiej Trójki w Teheranie, zdecydował o przeprowadzeniu „wzmożonej akcji dywersyjnej” o kryptonimie „Burza”, spodziewając się w ciągu następnych kilku miesięcy przekroczenia przez Armię Czerwoną przedwojennej granicy Rzeczpospolitej
  • 4 stycznia 1944 r. Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę II RP na Wołyniu
  • 15 stycznia 1944 r. Komendant Okręgu Wołyń AK, płk Kazimierz Bąbiński „Luboń” wydał rozkaz rozpoczęcia „Burzy”
  • Okręg AK Wołyń jako pierwszy przystąpił do realizacji planu „Burza”. Sformowana tam 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK współdziałała z wojskami sowieckimi w walce z Niemcami. Następnie żołnierze 27 Wołyńskiej DP AK zostali przez Sowietów rozbrojeni
  • Scenariusz: atak sił AK na silniejsze oddziały Wehrmachtu, niejednokrotnie we współpracy z Armią Czerwoną, ujawnienie się legalnych władz polskich, represje sowieckie (rozbrojenie żołnierzy AK, aresztowanie ich i przedstawicieli władz cywilnych, nierzadko deportacja na wschód bądź nawet zabójstwa) często się później powtarzał
  • Nowogródzki Okręg AK wiosną 1944 r. osiągnął stan ok. 7500 żołnierzy w oddziałach partyzanckich, odtwarzających przedwojenne jednostki, m.in. 77 i 78 Pułki Piechoty oraz 27 Pułk Ułanów. Siły podzielono na pięć zgrupowań. Nowogródzcy akowcy w pierwszej połowie czerwca rozbijali niemieckie posterunki i stützpunkty (punkty oporu). Wkrótce KG AK podporządkowała Okręg Nowogródzki dowódcy Okręgu Wileńskiego płk. Aleksandrowi Krzyżanowskiemu „Wilkowi”. Oddziały obu okręgów wzięły udział w operacji „Ostra Brama”
  • Operacja „Ostra Brama” – walki o Wilno (7–13 lipca 1944 r.) oddziałów AK Okręgów Wilno i Nowogródek oraz współdziałanie AK-owców z Armią Czerwoną – doprowadziła do wyzwolenia miasta, ale później Sowieci aresztowali dowództwo AK i rozpoczęli wyłapywanie i rozbrajanie oddziałów. Oficerowie zostali internowani, część trafiła na Syberię, żołnierze zostali wcieleni w szeregi 1 Armii Wojska Polskiego lub wysłani do wyrębu lasów w Kałudze
  • Na terenie okręgu lwowskiego AK sformowano m.in. Zgrupowanie 5 Dywizji Piechoty i 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich. We Lwowie kilka tysięcy akowców walczyło o wyzwolenie miasta w dniach 23–27 lipca
  • Na Lubelszczyźnie w dniach 20–29 lipca siły AK samodzielnie opanowały 7 miejscowości, a we współpracy z Armią Czerwoną – kolejnych 11. Akowcy uczestniczyli także w walkach o Lublin, w którym Sowieci zainstalowali Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – marionetkowy organ władzy wykonawczej, uzurpujący sobie prawa do rządzenia w Polsce i bycia reprezentantem społeczeństwa. Również w Lublinie „nasz sojusznik” aresztował cywilnych i wojskowych przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego
  • Od 15 lipca 27 Wołyńska Dywizja Piechoty walczyła z Niemcami w Lasach Parczewskich. Po przerwaniu pierścienia okrążenia opanowała m.in. Lubartów i Kock. 25 lipca Sowieci rozbroili dywizję pod Skrobowem. Ten sam los podzieliły inne oddziały akowskie z Lubelszczyzny. Podobnie było w Rzeszowskiem i na Podlasiu
  • Akcja „Burza” się nie powiodła, jej efektem były sowieckie represje wobec żołnierzy AK. Mimo to dowódca Armii Krajowej uznał, że ostatnią szansą obrony polskiej niepodległości, zagrożonej przez ZSRS, będzie samodzielne uwolnienie Warszawy z rąk Niemców i objęcie władzy w mieście przez cywilne kierownictwo Polskiego Państwa Podziemnego
  • Powstanie Warszawskie (1 sierpnia 1944 r. – 2 października 1944 r.) uległo niemieckiej przewadze przy bezczynności Armii Czerwonej oraz biernej postawie aliantów. Zginęło ponad 18 tys. żołnierzy AK i 150 tys. cywilów, w tym 38 tys. mieszkańców Woli, bestialsko zamordowanych przez Niemców i kolaborantów
  • Po klęsce Powstania Warszawskiego nowy komendant główny AK gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” nakazał realizację „Burzy” w ograniczonej formie, bez ujawniania się przed Sowietami. Część akowskich oddziałów jesienią i zimą obozowała w lasach
  • 26 października 1944 ostatni dowódca AK gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” zdecydował o wstrzymaniu akcji „Burza”. Była ona największą operacją bojową Armii Krajowej. Jej cel polityczny – utrzymanie niepodległości – nie został osiągnięty wobec totalnej przewagi Sowietów i zgody Zachodu na podporządkowanie Polski Stalinowi
  • W styczniu 1945 r. ruszyła ofensywa Armii Czerwonej, która doprowadziła m.in. do opanowania centralnej i zachodniej Polski z Warszawą na czele. Sowieci umacniali swoje wpływy. W zaistniałej sytuacji 19 stycznia 1945 r. gen. „Niedźwiadek” wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej i zwolnił żołnierzy z przysięgi
  • Walkę z Sowietami i ich krajowymi poplecznikami kontynuowali żołnierze antykomunistycznej partyzantki, potocznie zwani „wyklętymi”.