W dniu 27 grudnia 2024 roku Oddział Dzieje Oręża Polskiego miał zaszczyt gościć Ewę de Walden oraz Marka Bielniaka. Pani Ewa jest córką Stefana de Waldena – wybitnego oficera Polskiej Marynarki Wojennej, uczestnika obu wojen światowych oraz wojny polsko-bolszewickiej. Podczas obrony Wybrzeża w 1939 roku pełnił funkcję dowódcy kontrtorpedowca ORP „Wicher”, zapisując się na kartach historii polskiego oręża.

W zbiorach naszego muzeum znajdują się odznaczenia należące do komandora Stefana de Waldena – Krzyż Orderu Virtuti Militari i Krzyż Walecznych – odnalezione podczas eksploracji wraku kontrtorpedowca ORP „Wicher” zatopionego w 1939 roku w Helu. Stanowią one niezwykłe świadectwo odwagi i zasług dowódcy, które przetrwały próbę czasu i zostały wydobyte z morskich głębin. Pani Ewa z ogromnym sentymentem opowiadała o życiu swojego ojca, dzieląc się cennymi wspomnieniami i historiami rodzinnymi, które dodatkowo wzbogacają kontekst tych wyjątkowych eksponatów prezentowanych na wystawie „Po bitwie. Archeologia militarna”.

Podczas spotkania z Dyrektorem Muzeum omówiono możliwość przekazania kolejnych pamiątek po Stefanie de Waldenie do naszych zbiorów. Takie przedmioty, jak dokumenty, fotografie czy osobiste przedmioty, mogłyby w przyszłości wzbogacić naszą ekspozycję i jeszcze pełniej ukazać sylwetkę tego wyjątkowego dowódcy.

Wizyta była nie tylko okazją do wymiany wspomnień, ale również ważnym krokiem w budowaniu naszej kolekcji, która służy zachowaniu pamięci o bohaterach polskiej historii wojskowej.

Stefan de Walden (ur. 27 grudnia 1896, zm. 17 stycznia 1976 w Gdyni) – komandor Polskiej Marynarki Wojennej, uczestnik obu wojen światowych oraz wojny polsko-bolszewickiej, dowódca kontrtorpedowca ORP „Wicher” podczas obrony Wybrzeża w 1939 roku.

Życiorys

W 1917 roku ukończył Morski Korpus Kadecki w Petersburgu, rozpoczynając służbę w Marynarce Wojennej Rosji jako miczman. Służył na krążowniku „Askold”, gdzie, w wyniku rewolucyjnych nastrojów załogi, został tymczasowo wybrany dowódcą okrętu. W marcu 1919 roku przedostał się do Polski i wstąpił do tworzącej się Marynarki Wojennej w stopniu porucznika marynarki. Początkowo służył w batalionie morskim w Modlinie, następnie we Flotylli Pińskiej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził motorówką pancerną MP-1, operującą na Prypeci i Dnieprze. Brał udział w starciu pod Czarnobylem z okrętami bolszewickiej Flotylli Dnieprzańskiej 27 kwietnia 1920 roku, zakończonym zatopieniem jednej z bolszewickich kanonierek. W trakcie odwrotu dowodził holownikiem amunicyjnym „Leon”, który został zatopiony przez własną załogę na Prypeci. Następnie walczył w składzie Flotylli Wiślanej.

W 1925 roku powrócił na morze jako oficer wachtowy kanonierki „Komendant Piłsudski”, później pełnił funkcję oficera nawigacyjnego na „Wilii”. W latach 1930–1933, jako drugi dowódca żaglowca szkolnego „Iskra”, uczestniczył w rejsach na Kubę i do Stanów Zjednoczonych (pierwszy transatlantycki rejs polskiego okrętu wojennego), na Morze Śródziemne oraz do Casablanki i na Azory. 1 stycznia 1932 roku awansował do stopnia komandora podporucznika. W 1935 roku objął stanowisko zastępcy komisarza do spraw morskich w Komisariacie Generalnym RP w Gdańsku, a następnie szefa sztabu Dowództwa Obrony Wybrzeża. 1 kwietnia 1938 roku został mianowany dowódcą niszczyciela ORP „Wicher”. 19 marca 1939 roku awansował do stopnia komandora porucznika.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, dowodząc ORP „Wicher”, brał udział w obronie polskiego wybrzeża. 3 września 1939 roku uczestniczył w artyleryjskim pojedynku z dwoma niemieckimi niszczycielami. Tego samego dnia „Wicher” został zatopiony przez niemieckie lotnictwo. Po zatopieniu okrętu, de Walden do kapitulacji Helu uczestniczył w jego obronie jako szef łączności. W nocy z 1 na 2 października, dowodząc grupą oficerów, podjął próbę przerwania niemieckiej blokady Półwyspu Helskiego na pokładzie kutra „Hel-117”. Dostał się do niewoli i był przetrzymywany w oflagach XVIII A Lienz oraz II C Woldenberg do 30 stycznia 1945 roku.

Po wyzwoleniu powrócił do służby w Marynarce Wojennej. W 1945 roku został szefem Wydziału Marynarki Wojennej w Sztabie Generalnym w Warszawie. W 1947 roku kierował misją morską w Londynie, prowadząc rozmowy na temat powrotu polskich okrętów do kraju. 27 czerwca tego samego roku podpisał protokół przejęcia niszczyciela ORP „Błyskawica” i doprowadził go do Polski. W 1947 roku awansował do stopnia komandora i powrócił do służby w Sztabie Generalnym. Po przejściu do rezerwy pracował w Urzędzie Morskim w Gdyni jako naczelnik wydziału oraz pełnił funkcję ławnika w Izbie Morskiej. Zmarł w 1976 roku i został pochowany w Gdańsku.

Ordery i odznaczenia

• Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (1921)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938)
• Krzyż Walecznych
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Kawaler Orderu Alawitów (Maroko, 1933)
• Kawaler 1. klasy Orderu Miecza (Szwecja, 1933)
• Oficer Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 1934)