Pamięć o bohaterce wciąż żywa

Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu kontynuuje obchody 80. rocznicy walk o miasto, upamiętniając kluczowe postacie tamtych wydarzeń. 25 lutego 2025 roku przypada setna rocznica urodzin porucznik Emilii Gierczak – jednej z bohaterek walk o Kołobrzeg, która oddała życie, walcząc na czele swojego plutonu w marcu 1945 roku.

Emilia Gierczak urodziła się 25 lutego 1925 roku we wsi Maszów w województwie wołyńskim. W chwili wybuchu II wojny światowej była uczennicą. W 1940 roku, w wyniku represji sowieckich, jej rodzina została deportowana na Syberię. Trafili do miejscowości Pinega w obwodzie archangielskim, gdzie warunki życia były niezwykle trudne. Emilia, mimo młodego wieku, podjęła pracę w piekarni, by wspierać swoich bliskich.

W 1943 roku wraz z ojcem, który był plutonowym rezerwy, otrzymała wezwanie do komisariatu wojskowego. Wkrótce dołączyła do Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater. Przeszła szkolenie oficerskie w Riazaniu, po czym 9 lutego 1944 roku objęła dowództwo plutonu fizylierów w 1 Dywizji Piechoty, a następnie w 4 Dywizji Piechoty. Była jedną z nielicznych kobiet pełniących funkcję dowódcy plutonu w czasie walk frontowych.

Podczas walk na froncie wyróżniała się niezwykłą determinacją. Uczestniczyła w przełamywaniu Wału Pomorskiego, gdzie nie tylko prowadziła zwiad, ale także osobiście dowodziła natarciem, co przyniosło jej odznaczenie Krzyżem Walecznych. Jej największa próba miała miejsce w marcu 1945 roku podczas walk o Kołobrzeg. 13 marca 4 Dywizja Piechoty rozpoczęła natarcie na miasto. Emilia Gierczak miała pozostać w ochronie sztabu, jednak zdecydowała się wziąć udział w walkach ulicznych. 16 marca poprowadziła swój pluton do ataku na fabrykę farmaceutyczną, kluczowy punkt oporu niemieckiego. W trakcie natarcia zginęła od postrzału w głowę, mając zaledwie 20 lat. Jej ciało początkowo pochowano w pobliżu fabryki, a po wojnie przeniesiono na Cmentarz Wojenny w Kołobrzegu.

Pośmiertnie, 9 kwietnia 1945 roku, Emilia Gierczak została odznaczona Orderem Virtuti Militari V klasy. W 1948 roku jej nazwisko nadano ulicy w Kołobrzegu, a w 1997 roku, na wniosek społeczności szkolnej, została pośmiertnie mianowana porucznikiem.

Album „Memento, 18.03” – historia zamknięta w kadrze

Podczas konferencji prasowej zaprezentowano album fotograficzny Roberta Gauera „Memento, 18.03”, stanowiący ważne źródło dokumentacyjne walk o Kołobrzeg. Album, powstały we współpracy z Muzeum Oręża Polskiego, zawiera archiwalne fotografie, listy poległych oraz zdjęcia ze spektaklu historycznego „Bój o Kołobrzeg”, który odbył się na plaży w marcu 2024 roku.

Prezentacja albumu oraz otwarcie wystawy „Memento, 18.03” autorstwa Roberta Gauera odbędą się 14 marca 2025 roku o godzinie 18:00 w Pałacu Braunschweigów. To wyjątkowe wydarzenie pozwoli spojrzeć na historię z innej perspektywy i oddać cześć bohaterom walk o miasto.

Wystawa „Polki w mundurach” – hołd dla kobiet-żołnierzy

Muzeum Oręża Polskiego zaprasza również na wernisaż wystawy „Polki w mundurach”, który odbędzie się 1 marca 2025 roku o godzinie 12:00 w Oddziale „Dzieje Oręża Polskiego” przy ul. Emilii Gierczak 5 w Kamienicy Kupieckiej. Wystawa ta ukazuje wkład kobiet w obronność kraju i ich rolę w siłach zbrojnych na przestrzeni lat.

Podczas wydarzenia odbędzie się prelekcja Magdaleny Pijewskiej, autorki ekspozycji, podkreślająca historyczną rolę kobiet w wojsku. Na wystawie znajdą się unikatowe mundury, dokumenty oraz osobiste pamiątki kobiet-żołnierzy. Będzie to niezwykła okazja, by poznać losy odważnych Polek, które, niejednokrotnie wbrew panującym normom, decydowały się na służbę wojskową.

Obchody pod patronatem honorowym

Wydarzenia organizowane przez Muzeum Oręża Polskiego są częścią obchodów 80. rocznicy walk o Kołobrzeg i Zaślubin Polski z Morzem. Patronat nad nimi objęli: wiceminister obrony narodowej Stanisław Wziątek, wojewoda zachodniopomorski, wicemarszałkini województwa zachodniopomorskiego Anna Bańkowska, starosta kołobrzeski Mirosław Tessikowski oraz prezydent Kołobrzegu Anna Mieczkowska.

Serdecznie zapraszamy do udziału w wydarzeniach, które pozwolą upamiętnić bohaterstwo Emilii Gierczak oraz innych żołnierzy walczących o Kołobrzeg.

Apel
Muzeum Oręża Polskiego zwraca się do mieszkańców oraz osób posiadających pamiątki związane z walkami o Kołobrzeg o ich przekazanie lub udostępnienie w celach wystawienniczych. Osoby zainteresowane proszone są o kontakt mailowy pod adresem muzeum@muzeum.kolobrzeg.pl lub telefoniczny pod numerem 601 402 400.