Emilia urodziła się 25. lutego 1925 roku w Maszowie, w powiecie lubomelskim, na zachodzie ówczesnego województwa wołyńskiego. Była najstarszą z czworga dzieci Leontyny i Józefa, plutonowego rezerwy. W roku 1938 ukończyła 7 klas szkoły powszechnej, po czym rozpoczęła naukę w gimnazjum w Kowle, będąc jednocześnie w szkolnej drużynie harcerskiej.

Po aneksji wschodniej Rzeczypospolitej przez Sowietów, rodzina Gierczaków została zesłana na wschód 10. lutego 1940 roku w ramach pierwszej deportacji Polaków. Trafili oni do kołchozu w Pinedze, obwodzie archangielskim, niemal 2000 km od domu. Tam Emilia otrzymała przydział do ciężkiej pracy w piekarni, gdzie spędziła następne 2 lata, zdobywając stanowisko kierownicze.

We wrześniu 1943 roku Emilia wraz z ojcem otrzymali wezwanie mobilizacyjne i jeszcze tego samego miesiąca znaleźli się w Sielcach nad Oką, w świeżo formowanej 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Gierczakównę przydzielono pierwotnie do Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater, jednak zaraz po tym skierowano ją do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu. Już 9. lutego 1944 roku skończyła szkolenie w stopniu chorążego, stając się dowódcą plutonu fizylierów. W maju zaś przeniesiono ją do 4. Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego, gdzie objęła dowództwo nad 1. plutonem fizylierów w 2. kompanii 10. pułku piechoty.

Wojenny los rzucił Emilię do Lublina, gdzie spotkała rannego nad Bugiem ojca, otrzymała awans na podporucznika i w końcu, po roku szkoleń i przygotowań, wyruszyła ze swym plutonem na Warszawę, gdzie na Wale Miedzeszyńskim przeszła chrzest bojowy. Następnym wyzwaniem było przełamywanie Wału Pomorskiego. Podczas walk o Żabno, Borujsko i Drawsko Pomorskie Emilia wraz z fizylierami prowadzili odważne działania zwiadowcze zakończone niemałymi sukcesami, zaś pod Wierzchowem jednostka Gierczakówny zdołała zniszczyć kompleks niemieckich schronów, otwierając drogę pozostałym pododdziałom 10. pułku piechoty.

W marcu 4. Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego dotarła do Kołobrzegu. Zdobywszy gazownię, przygotowano pułk Emilii do natarcia na umocnione punkty niemieckiego oporu – parowozownię, a dalej fabrykę farmaceutyczną Wilhelma Anhalta. W tym czasie naszą bohaterkę dopadła grypa, o czym pisała 12. marca w liście do swojej mamy, a mimo to po trudnych walkach 14. marca 10. pułk piechoty zdobył strategiczną parowozownię. Stamtąd prowadzono szturmy na fabrykę Anhalta, jednak teren leżący pomiędzy był silnie ostrzeliwany z karabinów maszynowych i pociągu pancernego. Ataki nie przynosiły żadnych rezultatów. W plutonie straty rosły zatrważająco, więc podjęto decyzję o przesunięciu jednostki do dowództwa kompanii. Emilia głośno sprzeciwiła się takim planom, po czym osobiście, za zgodą przełożonych, poprowadziła szturm na fabrykę 16. marca. Trafiona w skroń, zginęła, do końca prowadząc swoich fizylierów w bój.

Pierwotnie ppor. Emilię Gierczak pochowano na nieistniejącym już cmentarzu przy dzisiejszej latarni morskiej. Z czasem, jako bohaterka, została przeniesiona na Cmentarz Wojenny, gdzie spoczywa przy samym Pomniku Chwały. 9. kwietnia 1945 r. została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Tekst: Wojciech Tułaza
Zdjęcia: archiwum Muzeum Oręża Polskiego